*Đây là bài viết tuyên truyền các hoạt động thi đua, lập thành tích chào mừng Đại hội Đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu Đảng bộ Vietcombank lần thứ V, nhiệm kỳ 2025-2030, Đại hội Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Giám đốc Khối bán lẻ Vietcombank Đoàn Hồng Nhung giới thiệu với Thủ tướng Chính phủ, Thống đốc NHNN và các đại biểu tính năng đăng ký chữ ký số trên app VCB Digibank thông qua kết nối với “Cổng ký số tập trung từ xa VNeID” vừa ra mắt cuối tháng 05/2025, tại sự kiện "Chuyển đổi số ngành ngân hàng năm 2025"

Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, tác động tới mọi mặt của đời sống kinh tế, chính trị, xã hội, chuyển đổi số không còn là lựa chọn mà đã trở thành một yêu cầu bắt buộc, là lối đi tất yếu để các quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp tồn tại, phát triển và cạnh tranh. Câu chuyện của chuyển đổi số không chỉ là đổi mới công nghệ, số hóa quy trình hay áp dụng nền tảng kỹ thuật mới mà là một cuộc cách mạng từ bên trong – nơi mỗi cá nhân, mỗi tổ chức phải tự làm mới chính mình, từ tư duy đến hành vi, từ mô hình quản trị đến cách tiếp cận. Đó là hành trình “thức tỉnh” nội lực – khơi dậy tinh thần tự chủ, tự tin, tự lực và tự cường của những “công dân số” – những người không chỉ biết sử dụng công nghệ, mà còn chủ động tạo giá trị từ công nghệ.

Công nghệ số là động lực quan trọng để hình thành xã hội số, nhưng yếu tố quyết định sự thành công lại nằm ở con người và văn hóa

Để hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam trở thành quốc gia số, ổn định và thịnh vượng, tiên phong thử nghiệm các công nghệ và mô hình mới [1], cần một cấu trúc phát triển toàn diện, dựa trên 3 trụ cột chính gồm chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Trong 3 trụ cột này, xã hội số giữ vai trò nền tảng và then chốt, bởi đây cũng là điều kiện tiên quyết để thúc đẩy sự phát triển bền vững của chính phủ số và kinh tế số. “Xã hội số xét theo nghĩa rộng, là bao trùm mọi hoạt động của con người và động lực chính của xã hội số là công nghệ số, dựa trên sự tăng trưởng thông tin, dữ liệu một cách nhanh chóng, làm thay đổi mọi khía cạnh của tổ chức xã hội, từ chính phủ, kinh tế cho tới người dân. Xã hội số, xét theo nghĩa hẹp gồm công dân số và văn hóa số” [2].

Cụ thể hơn, xã hội số là “xã hội tích hợp công nghệ số một cách tự nhiên và mặc định vào mọi mặt đời sống, người dân được kết nối, có khả năng tương tác và thành thạo kỹ năng số để sử dụng các dịch vụ số, từ đó, hình thành các mối quan hệ mới trong môi trường số, hình thành thói quen số và văn hóa số. Các đặc trưng cơ bản của xã hội số bao gồm: Công dân số, kết nối số và văn hoá số. Công dân số được đặc trưng bởi danh tính số, phương tiện số, kỹ năng số và tài khoản số. Kết nối số được đặc trưng bởi khả năng kết nối mạng của người dân, bao gồm tỷ lệ dân được phủ mạng cáp quang, mạng di động băng rộng và tỷ lệ người dùng Internet. Văn hoá số được đặc trưng bởi mức độ sử dụng dịch vụ công trực tuyến, mức độ sử dụng dịch vụ số trên mạng, mức độ sử dụng các dịch vụ y tế số, giáo dục số của người dân” [3]. Cũng theo đó, việc phát triển xã hội số phải đi đôi với tạo dựng các giá trị văn hóa phù hợp với thời đại số, tạo điều kiện cho mọi người tiếp cận, tiếp thu có chọn lọc các giá trị văn hóa thế giới, làm giàu đời sống tinh thần của người Việt Nam.

Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết 6 tháng đầu năm 2023 về chuyển đổi số quốc gia và Đề án phát triển dữ liệu dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030 [4], Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: “Văn hóa số là một phần quan trọng của nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc Việt Nam”. Để chuyển đổi số thực sự thành công, điều tiên quyết không phải là dồn lực đầu tư cho công nghệ, đổi mới sáng tạo mà phải là hiểu đúng và đủ về văn hóa số, nhận thức được rằng đây chính là nền tảng quan trọng cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số - yếu tố quyết định phát triển của các quốc gia, và cũng là điều kiện tiên quyết, là thời cơ tốt nhất để Việt Nam nói chung và các tổ chức, doanh nghiệp nói riêng phát triển trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc [5].

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia (ảnh chụp từ điểm cầu TSC Vietcombank)

Có thể thấy các văn bản chỉ đạo và chủ trương của Đảng và Nhà nước ta đều nhìn nhận công nghệ số là động lực quan trọng để hình thành xã hội số, nhưng yếu tố quyết định sự thành công lại nằm ở con người và văn hóa. “Khó khăn lớn nhất của chuyển đổi số là thay đổi thói quen. Thách thức lớn nhất của chuyển đổi số là có nhận thức đúng” [6]. Công nghệ có thể là động lực, nhưng con người mới là động cơ; công nghệ có thể mở ra cơ hội, nhưng chính văn hóa sẽ quyết định cách chúng ta nắm bắt, thích nghi và phát triển. Nói cách khác, xã hội số chỉ có thể phát triển lành mạnh và bền vững khi tư duy, nhận thức và hành vi của con người thích ứng với môi trường số hóa. Công nghệ có thể tạo điều kiện, nhưng con người mới là người lựa chọn, điều chỉnh và định hình cách vận hành xã hội số.

Định vị văn hóa số

Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), văn hóa số được xây dựng trên 4 nền tảng trụ cột gồm coi khách hàng là trung tâm - tạo trải nghiệm tích cực, sản phẩm, dịch vụ chất lượng, hiểu rõ hành vi và nhu cầu khách hàng; sử dụng dữ liệu để ra quyết định và tạo giá trị mới; sử dụng công nghệ số, liên tục cải tiến, chấp nhận rủi ro, thử nghiệm và học hỏi; tích cực phá bỏ các rào cản, bất đồng để thúc đẩy hợp tác, đổi mới bên trong tổ chức để chuyển đổi số thành công [7]. Quan điểm về văn hóa số của WEF nhấn mạnh tới nền tảng và sứ mệnh gắn với bộ ba tiêu chuẩn được sử dụng để đo lường mức độ phát triển bền vững và tác động của doanh nghiệp đến cộng đồng là Môi trường, Xã hội và Quản trị (ESG – Environmental, Social, Governance). Hiện nay, chuyển đổi số và ESG đang là 2 chủ đề nổi bật và được ưu tiên hàng đầu trong cộng đồng doanh nghiệp toàn cầu. Nếu chuyển đổi số tập trung vào việc ứng dụng công nghệ trên toàn bộ chuỗi giá trị nhằm tạo ra những kết quả kinh doanh nhanh hơn, thông minh hơn và hấp dẫn hơn thì ESG nhấn mạnh đến giá trị rộng lớn hơn mà doanh nghiệp cần tạo ra cho các bên liên quan, xét từ các khía cạnh môi trường, xã hội và quản trị.

Chuyển đổi số là quá trình thay đổi toàn diện về cách sống, làm việc và sản xuất dựa trên công nghệ số, trong đó văn hóa số là “yếu tố cốt lõi” để thúc đẩy quá trình này, “là các quy tắc ứng xử, chuẩn mực đạo đức và sự hưởng thụ các giá trị văn hóa của con người trong môi trường số” [8]. Xây dựng văn hóa số chính là tạo dựng môi trường số lành mạnh, nâng cao nhận thức, trách nhiệm và ý thức tự giác của toàn xã hội trong việc sử dụng công nghệ số và tham gia chuyển đổi số, là điều cần tới sự vào cuộc của toàn xã hội.

Với những quan điểm trên, có thể hiểu ngắn gọn văn hóa số là hệ giá trị, chuẩn mực và hành vi được hình thành, duy trì và phát triển trong môi trường số, phản ánh mối quan hệ giữa con người với công nghệ, giữa cá nhân với cộng đồng trong không gian số hóa. Đây là sự kết hợp hài hòa giữa tư duy số, đạo đức số và hành vi số, thể hiện ở cách con người tiếp cận, sử dụng, tương tác và sáng tạo với công nghệ nhằm phục vụ các mục tiêu phát triển bền vững về kinh tế – xã hội, phù hợp với bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 và xã hội số hiện đại. Văn hóa số không chỉ là nền tảng tinh thần của chuyển đổi số, mà còn là tiêu chí phản ánh mức độ trưởng thành số của tổ chức và xã hội – nơi con người biết làm chủ công nghệ và ứng xử một cách có trách nhiệm, sáng tạo, nhân văn trong thế giới số.

Vietcombank tham dự Hội nghị toàn quốc về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia tháng 1/2025

Vai trò của văn hóa số

“Chuyển đổi số giúp người dân bình đẳng về cơ hội tiếp cận dịch vụ, đào tạo, tri thức, qua đó giúp thu hẹp khoảng cách số thông qua việc phát triển chính phủ số, kinh tế số và xã hội số”. [9]

Được xác định là một yếu tố cấu thành xã hội số, do đó văn hóa số có những vai trò rất quan trọng trong việc hiểu, nâng cao nhận thức và dẫn dắt hành động nhằm thúc đẩy chuyển đổi số thành công và phát triển xã hội số bền vững. Và với các doanh nghiệp, một nền văn hóa số mạnh là yếu tố quan trọng giúp tổ chức linh hoạt, nhanh nhạy, thích ứng với môi trường số hóa, nâng cao năng lực đổi mới và giữ vững lợi thế cạnh tranh.

Thứ nhất, văn hóa số giúp thay đổi nhận thức ý thức tự giác và trách nhiệm của cá nhân, tổ chức, cũng như toàn xã hội về vai trò của công nghệ số trong cuộc sống và công việc, từ đó tạo ra sự đồng thuận và sẵn sàng tiếp nhận chuyển đổi số. Đây là nền tảng tinh thần, động lực thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số và công dân số. Nâng cao năng lực văn hóa số giúp con người có hành xử phù hợp, nhân văn, xây dựng và củng cố các giá trị tiến bộ, tích cực trong xã hội số.

Thứ hai, văn hóa số dẫn dắt hành động và tạo động lực. Nói cụ thể hơn, văn hóa số cung cấp các quy tắc ứng xử, giá trị và chuẩn mực cụ thể, hướng dẫn cá nhân hành động phù hợp với mong đợi xã hội và mục tiêu chuyển đổi số. Văn hóa số coi trọng ủy quyền và kết quả công việc hơn kiểm soát quá trình làm việc, khuyến khích cá nhân tự chủ, ra quyết định và chịu trách nhiệm, góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nhấn mạnh hành động thực tiễn, phản ứng nhanh, linh hoạt trong bối cảnh thay đổi nhanh của công nghệ số, giúp tổ chức và cá nhân không bị tụt hậu. Qua đó, tạo môi trường làm việc lý tưởng, thúc đẩy sự kết nối, hợp tác, tự chủ và sáng tạo của cá nhân, từ đó nâng cao hiệu suất và chất lượng công việc trong môi trường số.

Thứ ba, văn hóa số góp phần cho phát triển bền vững. Văn hóa số là động lực nội tại thúc đẩy mọi thành viên trong tổ chức hướng tới các mục tiêu bền vững, tạo ra giá trị mới và đột phá trong chuyển đổi số. Nói cách khác, văn hóa số giúp các tổ chức, tập thể linh hoạt, nhạy bén, nâng cao khả năng ứng phó với thách thức mới và duy trì quá trình chuyển đổi số liên tục nhờ vào việc tạo sự gắn kết giữa các thành viên, tăng cường hợp tác liên ngành, chia sẻ thông tin và ý tưởng, từ đó nâng cao hiệu quả hoạt động chung. Văn hóa số là cầu nối gắn kết mọi thành phần xã hội, tạo điều kiện để người dân, doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng tham gia phát triển xã hội số.

Xét những yếu tố trên, có thể thấy văn hóa số là yếu tố then chốt, thậm chí có thể quyết định sự thành – bại trong hành trình chuyển đổi số. Văn hóa số giúp hình thành nền tảng nhận thức đúng, dẫn dắt hành vi phù hợp, khơi dậy động lực đổi mới, và củng cố bản lĩnh thích ứng – những điều không một công nghệ nào có thể làm thay con người. Trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới với khát vọng hùng cường và hội nhập sâu rộng, xây dựng văn hóa số chính là điều kiện cần và đủ để kiến tạo một xã hội số hiện đại, nhân văn và phát triển bền vững.

Với các tổ chức, doanh nghiệp – đặc biệt là những tổ chức tiên phong như Vietcombank – xây dựng văn hóa số không phải là nhiệm vụ nhất thời, mà là một hành trình chiến lược lâu dài. Hành trình ấy không chỉ gắn với công nghệ, mà còn gắn với giá trị, niềm tin và con người – nơi mỗi cán bộ, đảng viên, nhân viên là một “công dân số”, mang trong mình tư duy mới, hành vi mới và trách nhiệm mới trong kỷ nguyên số.

Trong không khí thi đua sôi nổi lập thành tích chào mừng đại hội đảng bộ các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu Đảng bộ Vietcombank lần thứ V, Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng - dấu mốc chính trị có ý nghĩa trọng đại, việc tích cực xây dựng, bồi đắp và lan tỏa văn hóa số mang bản sắc Vietcombank không chỉ góp phần hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược đã đề ra, nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho tổ chức, mà còn là biểu hiện sinh động, thức thời của một Đảng bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá vì sự phát triển chung.

Tư duy mới, khí thế mới và xung lực mới đang hình thành nên những “tế bào số” mạnh mẽ - những đảng viên, cán bộ và người lao động Vietcombank được dẫn dắt bởi một nền văn hóa đậm đà bản sắc - nguồn lực nội sinh giúp Vietcombank giữ vững tinh thần tiên phong, phát huy bản lĩnh và trí tuệ tập thể, hoàn thành xuất sắc các mục tiêu chiến lược đến năm 2030 và hiện thực hóa tầm nhìn đến năm 2045. Quan trọng hơn, đó còn là sự đóng góp thiết thực vào tiến trình xây dựng quốc gia số, phát triển xã hội số, cùng cả nước vươn mình mạnh mẽ ra biển lớn – xây dựng Việt Nam số ổn định, thịnh vượng và có vị thế cao trên trường quốc tế.

Ban Tuyên giáo Đảng ủy Vietcombank

[1] Theo Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2020
[2] Cẩm nang Chuyển đổi số, Bộ Thông tin và Truyền thông, trang 70
[3] Quyết định số 411/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ v/v Phê duyệt Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030
[4] https://bvhttdl.gov.vn/thu-tuong-van-hoa-so-la-mot-phan-quan-trong-cua-nen-van-hoa-dam-da-ban-sac-dan-toc-viet-nam-2023071307582078.htm
[5] Nghị quyết 2588-NQ/ĐU, ngày 19/03/2025 của Đảng ủy Vietcombank về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam
[6] Cẩm nang Chuyển đổi số, Bộ Thông tin và Truyền thông, trang 40
[7] Tài liệu Digital Culture: The Driving Force of Digital Transformation (tạm dịch: Văn hóa số: Động lực cho Chuyển đổi số), xuất bản tháng 6/2021
[8] Cẩm nang Văn hóa số, Bộ Thông tin và Truyền thông, trang 74
[9] Cẩm nang Văn hóa số, Bộ Thông tin và Truyền thông, trang 76